Wpływ aktywności ruchowej na rozwój dziecka
Jakość rozwoju dziecka zależy od wrodzonych wartości organizmu oraz oddziałujących na nie w ciągu życia czynników środowiskowych, które uzależniają możliwość rozwinięcia cech wrodzonych. Rola dorosłych, odpowiedzialnych za rozwój młodych pokoleń, polega na właściwej organizacji czynników środowiskowych: na ograniczaniu działania czynników negatywnych, na intensyfikowaniu czynników stymulujących rozwój we właściwym kierunku, na zachowaniu proporcji między bodźcami rozwojowymi i dostosowaniu ich charakteru oraz siły do potrzeb i warunków dziecka. Jest to rola pedagogiczna – niezależnie od tego czy pełni ją nauczyciel, lekarz, rodzice czy też instytucje i organizacje skupiające w swych szeregach dzieci i młodzież.
Jakkolwiek obecnie rozumie się potrzebę aktywności fizycznej i jej znaczenie dla wieku przedszkolnego, to jednak w praktyce nie zawsze jest ona zaspokajana. Niewiele dzieci bowiem ma wpojone nawyki ruchowe w dzieciństwie; stąd znaczenie wychowania do rekreacji ruchowej w jak najwcześniejszym okresie życia. Wychowanie to ma w sposób świadomy kształtować zainteresowania, umiejętności i nawyki ruchowe.
Okres przedszkolny jest szczególnie pomyślny dla prawidłowego kształtowania cech somatycznych i motorycznych dziecka. Głównym czynnikiem biologicznym stymulującym rozwój i sprawność fizyczną dziecka jest ruch, ponieważ aktywność ruchowa pociąga za sobą doskonalenie czynności i funkcji pracujących narządów. Wzmacnia organizm dziecka, kształtuje i usprawnia wszystkie jego układy, głównie układ ruchowy, nerwowy, wegetatywny i dokrewny.
Ruch jest fizjologiczną potrzebą dziecka przedszkolnego i o tym powinni pamiętać jego opiekunowie. Z punktu widzenia zdrowia i higieny najbardziej wskazany jest swobodny, dowolny ruch, przerywany chwilami odpoczynku, które dziecko w miarę potrzeby samo sobie ustala. Różnorodne zabawy ruchowe - indywidualne lub zbiorowe, prowadzone na świeżym powietrzu, w terenie bezpiecznym i wygodnym – zaspokajają nie tylko „głód ruchu”, ale są również ważnym czynnikiem zdrowotnym i wychowawczym. Spontaniczne działania ruchowe rozwijają motorykę i mają wpływ na dojrzewanie układu nerwowego dziecka. Aktywność fizyczna wzmacnia układ mięśniowy, pobudza funkcje fizjologiczne, takie jak oddychanie, krążenie, przemianę materii, rozwija wyobraźnię i pamięć ruchową. Uaktywnienie ruchowe dziecka wywiera pozytywny wpływ nie tylko na jego rozwój motoryczny, ale i na pozostałe sfery rozwoju i funkcjonowania jego organizmu — kształtuje zdrową, sprawną i odporną na negatywne wpływy środowiska jednostkę.
Zwiększona aktywność ruchowa kształtuje wiele właściwości odpornościowych, adaptacyjnych, a także wpływa korzystnie na prawidłowy przebieg procesów metabolicznych i hormonalnych rozwijającego się ustroju. Prawidłowy rozwój fizyczny i rozwój motoryki ma duży wpływ na kształtowanie się psychiki dziecka, uczuć dodatnich, a nawet prawidłowych kontaktów społecznych. Dzieci sprawne fizycznie są akceptowane przez rówieśników, zachowują wiarę we własne siły, są aktywne i samodzielne.
Aktywność ruchowa wzmaga procesy myślowe oraz przyczynia się do doskonalenia spostrzegania wzrokowego i zdobywania doświadczeń ruchowych w zakresie statyki i dynamiki, ułatwiania kształtowania się wyobraźni przestrzennej oraz rozumienia pojęcia czasu, a także zdobywania umiejętności analizy i syntezy wzrokowej oraz oceny stosunków ilościowych i przestrzennych oraz rozumienia sprzężeń zwrotnych między motoryką, spostrzeganiem, a także koordynacją bodźców wzrokowych, słuchowych oraz dotykowo- ruchowych (Piaget).
Opracowanie – Agnieszka Wudniak, na podstawie:
Dobosz M. , W trosce o kształtowanie postawy dziecka, „WYCHOWANIE W PRZEDSZKOLU”, 2001, nr 2.
Franus E. , Rozwój dziecka w wieku przedszkolnym, Warszawa 1975, NASZA KSIĘGARNIA.
Jaczewski A., Biologiczne i medyczne podstawy rozwoju i wychowania, cz. I, Warszawa 1993.
Kopczyńska- Sikorska Jadwiga, Wychowanie fizyczne podstawą harmonijnego rozwoju dziecka, „WYCHOWANIE W PRZEDSZKOLU”, 2001, nr 1, s. 11.
Przewęda R. , Rozwój somatyczny i motoryczny, Warszawa 1973, PZWS.
